Utrecht was welvarend in de Middeleeuwen. Cornelis Droochslooth legde rond 1620 een stadsbeeld vast dat al in 1404 bestond: toen werd de stadskraan op het Wed gebouwd, te midden van al die andere markante gebouwen die we nog zo goed kennen: de Domtoren, het stadhuis en de stenen koopmanshuizen. De Oudegracht functioneerde al sinds 1122 als de navelsnoer van de stad. Het panorama toont een stad vol ondernemingszin en levenslust. Hoe is dit elan te rijmen met de doodsangst die wij de middeleeuwse mens doorgaans toeschrijven?
Aards, betrokken en zelfbewust beschrijft de laatmiddeleeuwse samenleving van onder af. De analyse van het buurtleven, de armenzorg, de broederschappen en processies laat een grote mate van saamhorigheid zien en een vanzelfsprekende religiositeit: God was nabij en menselijk. Cultuur en religie waren nauw verweven.
Vanaf 1300 is een groeiende behoefte aan exclusiviteit waar te nemen. Steeds vaker plaatsten welgestelden persoonlijke monumentjes in het gemeenschapshuis bij uitstek, de kerk. Zij rechtvaardigden dit met een beroep op hun zielenheil. Maar was dat de werkelijke reden? Intussen werd de kerk steeds meer het domein van gemeenschapjes. Op den duur leidde dit proces tot een vorm van individualisering die ten koste ging van de saamhorigheid.
Dit rijk geïllustreerde boek corrigeert ons vaak primitieve beeld van de Middeleeuwen en legt de basis voor een nieuwe kijk op de Reformatie. Mede door het glasheldere en beeldende taalgebruik nodigt het uit tot reflectie op de betekenis van cultuur en religie voor mens en samenleving. De thematiek laat parallellen zien met huidige kwesties.
Llewellyn Bogaers, Aards, betrokken en zelfbewust. De verwevenheid van cultuur en religie in katholiek Utrecht, 1300-1600, Utrecht, 2008
Deel 1, ISBN 978-90-902269-1-0, tekst, literatuur, etc., 816 pagina’s, €49,95 nu: € 39,95
Deel 2 is hier vanaf de website te raadplegen.
Ook de samenvatting van Aards, betrokken en zelfbewust is online beschikbaar.
Bestellen
Bestellen bij Levend Verleden Nu te Utrecht, IBAN NL18 INGB 000 345 1732 t.n.v. Llewellyn Bogaers. De prijzen zijn inclusief porto. Vergeet u bij de overschrijving niet uw bestelling en adres te vermelden?
Deel 1 is goed zonder deel 2 te lezen. De bijlagen en noten zijn vooral bedoeld voor wetenschappers en genealogen. Deel 2 is nu ook op deze website online te raadplegen.
Het boek en de media
Het boek heeft veel aandacht van de pers gekregen (zie recensies en citaten). Het is journalisten opgevallen dat het hier niet alleen om een wezenlijk nieuwe kijk op de Late Middeleeuwen gaat, maar ook dat dit boek vanuit religieus perspectief geschreven is. En dat het levendige taalgebruik het boek uiterst leesbaar maakt.
