Rijken worden weer rijker, stelt Thomas Piketty vast, en armen weer armer. De scheefgroei creëert disbalans in de samenleving en ondermijnt de democratie en sociale cohesie. Alom gaan stemmen op tot nivellering.
Nivellering? Moeten de rijken hun rijkdom inleveren? Welnee. Het gaat in eerste instantie om aanpassing van de vermogensbelasting. Nederlandse superrijken betalen – in vergelijking met andere rijke Europese landen – de minste vermogensbelasting. Hier wordt alleen het vermogen belast en zijn de inkomsten uit vermogen, denk aan rentes, winstuitkeringen en huren, onbelast. Het tarief op vermogen is ook in Europees perspectief laag: slechts 1,2%, en hier gaan de hypotheekrente en pensioenpremies nog van af. Effectief betaalt een vermogende Nederlander maar 0,9%. Tenzij hij zijn vermogen in slimme constructies heeft ondergebracht, dan betaalt hij nog minder. Optrekking naar het Europese gemiddelde van drie à vier procent lijkt aan de orde, maar hier tekent de elite bezwaar tegen aan.
Zij doet het voorkomen alsof ‘gewone mensen’ de superrijken hun rijkdom niet gunnen. Zij halen het angstbeeld voor het communisme van stal om de onwenselijkheid van belastingmaatregelen aan te tonen. De boodschap is: blijf met je tengels van onze pegels af.
Is dit nog een zindelijke discussie? Wat zeggen de cijfers over ongelijkheid in Nederland? In 2014 publiceerde het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) twee verslagen van onderzoek naar de Nederlandse welvaart. Hieruit blijkt dat het vermogen van Nederlandse huishoudens tussen 2008 en 2012 nagenoeg gehalveerd is. En dat de rijkste 10 procent van Nederland in 2012 61,2 procent oftewel 713 miljard euro van het gezamenlijke vermogen van huishoudens (1.166 miljard euro) bezat. Het overgrote deel hiervan is weggesluisd. Een derde van de Nederlanders heeft daarentegen nauwelijks reserves. Door ontslagen, hoge vaste lasten en bezuinigingen op de sociale zekerheid verarmen steeds meer mensen. Het Nibud presenteerde in maart 2014 een rapport waaruit blijkt dat een bijstandsgezin met jonge kinderen structureel te kort komt. Het groeiende beroep op voedselbanken spreekt voor zich.
In deze context krijgt de vraag of een hogere vermogensbelasting erg is, een andere lading. Onderzoek naar welvaartsspreiding laat zien dat een evenwichtiger verhouding tussen rijk en arm tot meer betrokkenheid en tevredenheid leidt, ook onder de superrijken. Wanneer is genoeg genoeg? Noblesse oblige!
03
Nov
2014